Update: 24.07.2025
🏞️ सुधागड वन्यजीव अभयारण्य: इतिहास, निसर्ग आणि जैवविविधतेचा अनोखा संगम
सह्याद्रीच्या कुशीत वसलेले सुधागड वन्यजीव अभयारण्य Sudhagad Wildlife Sanctuary हे निसर्गप्रेमी, संशोधक आणि दुर्गप्रेमी यांच्यासाठी एक अद्वितीय ठिकाण आहे. इतिहास, जंगलसंपदा आणि जैवविविधतेचा त्रिवेणी संगम असलेले हे अभयारण्य सहलीसाठी, अभ्यासासाठी आणि जंगलातील शांती अनुभवण्यासाठी अतिशय उपयुक्त आहे.
---
सुधागड वन्यजीव अभयारण्य स्थापना आणि भौगोलिक स्थान
सुधागड व सभोवतालच्या 76.88 चौ. कि.मी. परिसराला 27.08.2014 रोजी अधिसूचना क्रमांक WLP.2014/प्र.क्र. ३७/फ-१ नुसार वन्यजीव अभयारण्य म्हणून जाहीर करण्यात आले. हे अभयारण्य रायगड व पुणे जिल्ह्यातील सह्याद्रीच्या पर्वतरांगामध्ये पसरलेले असून पुण्यापासून सुमारे 115 ते 135 कि.मी. अंतरावर आहे.
---
सुधागड किल्ला: इतिहासाची साक्ष
सुधागड हा एक ऐतिहासिक दुर्ग असून याला पूर्वी भोरपगड असेही म्हणत. गडाची समुद्र सपाटीपासून उंची 619 मीटर आहे. गडावर पंत सचिवांचा वाडा, भोराई देवीचे मंदिर, भोरेश्वर मंदिर, दिंडी दरवाजा, पाच्छापूर दरवाजा, धान्य कोठारे, भांड्याचे टाके, हवालदार तळे, आणि हत्तीमाळ यासारखी अनेक प्राचीन ठिकाणं आजही पर्यटकांना भुरळ घालतात.
---
ठाणाळे लेणी आणि परिसर
गडाच्या पायथ्याजवळ असलेली ठाणाळे लेणी ही सुमारे 2200 वर्षांपूर्वीची बौद्धकालीन लेणी असून ती सुधागड परिसरातील ऐतिहासिक आणि पुरातत्त्वीय महत्व अधोरेखित करते.
---
💦 देवकुंड धबधबा: निसर्गाचा अद्भुत चमत्कार
सुधागड वन्यजीव अभयारण्याच्या Sudhagad Wildlife Sanctuary परिसरातच असलेला देवकुंड धबधबा हा एक प्रसिद्ध पर्यटन स्थळ आहे. निळसर पारदर्शक पाणी, दाट जंगलातून जाणारा रस्ता आणि सभोवतालचा निसर्गमय परिसर हे याचे वैशिष्ट्य. हा धबधबा वर्षभर पर्यटकांचे आकर्षण ठरतो. सावधानी बाळगून आणि मार्गदर्शकासह भेट देणे आवश्यक आहे.
---
🌄 अंधारबन ट्रेक: साहस आणि शांती यांचा अनुभव
अंधारबन म्हणजे “अंधाराचे जंगल” — आणि हे नाव त्याच्या घनदाट जंगलामुळे सार्थ ठरते. हा ट्रेक सुधागड वन्यजीव अभयारण्याचा [ Sudhagad Wildlife Sanctuary ] भाग असून तो पिंपरी गावापासून सुरू होतो आणि भिरवण/तामिनी घाटात संपतो. पावसाळ्यात हे ठिकाण निसर्गप्रेमींना, छायाचित्रकारांना आणि ट्रेकर्सना खुणावते.
---
🌿 जैवविविधता आणि वनस्पती
सुधागड वन्यजीव अभयारण्य [Sudhagad Wildlife Sanctuary ] हे निम्न सदाहरित, सदाहरित आणि आर्द्र पानझडीच्या जंगलांनी व्यापलेले आहे. येथे आढळणाऱ्या वृक्ष प्रजातींपैकी काही प्रमुख म्हणजे:
साग, खैर, बीजा, कुंभा, अंजनी, जांभूळ, पिसा, बेहडा, आसाना, पारजांभूळ
झुडुपांमध्ये: कारवी, करवंद, धायटी, मुरूडशेंग, फापट, कुडा, दिंडा
वेलींमध्ये: उक्षी, मालकांगोणी, वाटोळी, पहाडवेल, तोरण, आंबगुळी
औषधी वानसांमध्ये: सोनकी, काळीमुसळी, भुई आमरी, खुळखुळा, कचोरा, पंद, बृम्बी
---
🐾 वन्यजीवांची श्रीमंती
सुधागड वन्यजीव अभयारण्य [ Sudhagad Wildlife Sanctuary ] परिसरात बिबट्या, भेकर, उदमांजर, रानमांजर, खवल्या मांजर, मुंगूस, शेकरू, साळींदर, वानर यासारखे प्राणी सहजपणे दिसतात. तसेच अजगर, नाग, घोरपड, हरणटोळ यांसारखे सरपटणारे प्राणी आणि ब्ल्यू मॉरमॉनसारखी फुलपाखरं इथे विपुल प्रमाणात आढळतात.
प्रसिद्ध पक्षी:
स्वर्गीय नर्तक, सर्पगरूड, नवरंग, टकाचोर, चंडोल, मोरघार, शमा, हळद्या व अनेक रंगीबेरंगी पक्ष्यांचा मनमोहक संचार येथे पाहायला मिळतो.
---
⛺ पर्यटकांसाठी सुविधा
गडावरील पंत सचिव वाडा आणि भोराई मंदिर परिसरात ५०-६० लोकांची निवास व्यवस्था आहे. ट्रेकिंग, निसर्ग निरीक्षण, पक्षी निरीक्षण आणि वनस्पती अभ्यास यासाठी हा परिसर अतिशय उपयुक्त आहे.
---
💰 सुधागड वन्यजीव अभयारण्य [ Sudhagad Wildlife Sanctuary ] मध्ये प्रवेश शुल्क आणि वेळा
प्रकार भारतीय. विदेशी
प्रौढ. ₹140/- ₹280/-
मुले
(५ ते १२ वर्षे) ₹70/- ₹140/-
स्टिल कॅमेरा शुल्क ₹195/- ₹390/-
व्हिडिओ कॅमेरा शुल्क ₹490/- ₹975/-
📌 प्रवेश वेळ: सकाळी 7:00 ते दुपारी 4:00
📌 निर्गमन वेळ: संध्याकाळी 6:00
🔍 निसर्ग मार्गदर्शकासाठी अतिरिक्त शुल्क लागू शकते.
---
✨ सुधागड वन्यजीव अभयारण्य Sudhagad Abhayarnya हे केवळ एक अभयारण्य नसून इतिहास, निसर्ग आणि जैवविविधतेची गाथा सांगणारे एक जीवन्त उदाहरण आहे. देवकुंडसारखे धबधबे, अंधारबनसारखे ट्रेकिंग मार्ग, आणि प्राचीन दुर्गम वास्तूंचा वारसा — या साऱ्यांमुळे सुधागड परिसर हे महाराष्ट्रातील अत्यंत खास व आकर्षक ठिकाण मानले जाते. दुर्गप्रेमी
, निसर्ग अभ्यासक आणि साहसी पर्यटक यांच्यासाठी हे ठिकाण नेहमीच प्रेरणादायक आणि मनमोहक ठरत आले आहे.
Web title : Sudhagad Wildlife Sanctuary Information in marathi
-----------------------------------------------------------------------------------
-----------------------------------------------------------------------------------
"सुधागड वन्यजीव अभयारण्य" विषयावर आधारित काही उपयोगी वाचकप्रिय FAQ (Frequently Asked Questions - वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न)
❓ सुधागड वन्यजीव अभयारण्य – वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQ)
प्रश्न 1: सुधागड वन्यजीव अभयारण्य कुठे आहे?
उत्तर: हे अभयारण्य महाराष्ट्रातील रायगड जिल्ह्यातील सुधागड तालुक्यात व पुणे जिल्ह्यांतील मावळ तालुक्यामध्ये, सह्याद्रीच्या पर्वतरांगामध्ये वसलेले आहे. अभयारण्याचे मुख्यालय सुधागड येथे आहे
---
प्रश्न 3: सुधागड अभयारण्य कधी घोषित करण्यात आले?
उत्तर: 27 ऑगस्ट 2014 रोजी अधिसूचना क्रमांक WLP.2014/प्र.क्र. ३७/फ-१ नुसार सुधागड तालुक्यातील व मावळ तालुक्यातील काही परिसर वन्यजीव अभयारण्य म्हणून घोषित करण्यात आला.
---
प्रश्न 4: सुधागड परिसरात कोणते महत्त्वाचे पर्यटनस्थळे आहेत?
उत्तर:
सुधागड किल्ला
ठाणाळे लेणी
देवकुंड धबधबा
अंधारबन ट्रेक
पंत सचिव वाडा
भोराई मंदिर
टकमक टोक
---
प्रश्न 5: अंधारबन ट्रेक आणि देवकुंड धबधबा सुधागड अभयारण्याचा भाग आहे का?
उत्तर: होय, अंधारबन ट्रेक व देवकुंड धबधबा हे सुधागड वन्यजीव अभयारण्याच्या संरक्षित क्षेत्राचा भाग आहेत.
---
प्रश्न 6: येथे कोणते वन्यजीव आढळतात?
उत्तर: बिबट्या, भेकर, रानमांजर, उदमांजर, खवल्या मांजर, शेकरू, साळींदर, नाग, अजगर, घोरपड आणि विविध पक्षी व फुलपाखरे येथे आढळतात.
---
प्रश्न 8: सुधागड अभयारण्यास भेट देण्यासाठी प्रवेश शुल्क किती आहे?
उत्तर: | प्रकार | भारतीय पर्यटक | विदेशी पर्यटक | |------------------|- | प्रौढ | ₹140/- | ₹280/- |
| मुले (५–१२ वर्षे)| ₹70/- | ₹140/- |
(स्टिल कॅमेरा, व्हिडिओ कॅमेरा व निसर्ग मार्गदर्शकासाठी अतिरिक्त शुल्क लागू होतो.)
---
प्रश्न 9: या अभयारण्याला भेट देण्यासाठी योग्य कालावधी कोणता?
उत्तर: पावसाळा आणि हिवाळा (जुलै ते फेब्रुवारी) हा काळ ट्रेकिंग, धबधबे आणि निसर्गसंपदेसाठी सर्वोत्तम मानला जातो.
---
प्रश्न 11: सुधागड ट्रेक किती अवघड आहे?
उत्तर: सुधागड ट्रेक मध्यम स्वरूपाचा (Moderate Level) मानला जातो. नवशिक्यांसाठी योग्य असूनही पावसाळ्यात वाट घसरडी होऊ शकते. त्यामुळे चांगले ट्रेकिंग शूज आणि मार्गदर्शक आवश्यक असतो.
---
प्रश्न 12: देवकुंड धबधबा किती अंतरावर आहे आणि तेथे जायला किती वेळ लागतो?
उत्तर: देवकुंड धबधबा पाली गावाजवळ आहे आणि पावसाळ्यात सर्वाधिक लोकप्रिय असतो. पायवाटेने जाण्यास सुमारे १.५ ते २ तास लागतात. प्रवास दरम्यान स्थानिक मार्गदर्शक घेणे आवश्यक आहे.
---
प्रश्न 13: सुधागड परिसरात मोबाईल नेटवर्क आहे का?
उत्तर: गडाच्या टोकावर आणि काही उंच भागांमध्ये मोबाईल सिग्नल मिळतो, पण संपूर्ण अभयारण्य परिसरात नेटवर्क अनेक ठिकाणी कमजोर किंवा अनुपलब्ध असतो
---
प्रश्न 14: अभयारण्यात कॅम्पिंगला परवानगी आहे का?
उत्तर: अधिकृत परवानगीशिवाय कॅम्पिंग किंवा रात्री थांबणे अनुमत नाही. गडावर उपलब्ध विश्रांतीगृह किंवा मंदिर परिसरात विशिष्ट अटींनुसार थांबता येते
---
प्रश्न 15: सुधागडमध्ये कोणती सुरक्षा सुविधा उपलब्ध आहे?
उत्तर: काही ठिकाणी वनविभागाची चौकी, स्थानिक ट्रेकिंग गाईड्स आणि मंदिर समिती कार्यरत असते. मात्र स्वतःची सुरक्षितता ही प्रत्येक ट्रेकर्सची जबाबदारी आहे.
---
प्रश्न 16: सुधागड किल्ल्यावर पिण्याचे पाणी उपलब्ध आहे का?
उत्तर: गडावर काही टाक्यांमध्ये वर्षभर पाणी असते, परंतु स्वच्छतेची हमी नसल्याने फिल्टर/बॉटल केलेले पाणी घेऊन जाणे शिफारस केली जाते.
---
प्रश्न 17: सुधागड परिसरात जेवणाची सोय आहे का?
उत्तर: गडाच्या पायथ्याशी असलेल्या काही गावांमध्ये स्थानिक जेवण मिळते. गडावर मात्र जेवणाची सोय उपलब्ध नाही, त्यामुळे स्वत:चं जेवण घेऊन जाणं अधिक सुरक्षित.
---
प्रश्न 18: मुलांसोबत सुधागड ट्रेक योग्य आहे का?
उत्तर: हो, सुधागड ट्रेक मुलांसाठी सुरक्षित आहे, परंतु त्यांना आधार देणाऱ्या प्रौढ व्यक्ती सोबत असाव्यात आणि हवामान पाहून ट्रेक करावा.
---
प्रश्न 19: अंधारबन ट्रेकसाठी कोणती खबरदारी आवश्यक आहे?
उत्तर: अंधारबन ट्रेक घनदाट जंगलातून जात असल्यामुळे –
स्थानिक गाईड घेणे अत्यावश्यक
पावसात जंगलात पाण्याचा प्रवाह वाढतो, त्यामुळे हवामानाचा अंदाज घेणे गरजेचे
स्लीपरी पायवाट टाळण्यासाठी योग्य ट्रेकिंग शूज वापरावेत
---
प्रश्न 20: सुधागड ट्रेकसाठी परवानगी घ्यावी लागते का?
उत्तर: होय, सुधागड वन्यजीव अभयारण्यात प्रवेशासाठी वनविभागाची परवानगी व शुल्क भरणे अनिवार्य आहे. प्रवेशद्वारावर नोंदणी करावी लागते.
-------------------------------------------------------------------
-------------------------- -------------- ------------ ----------
0 Comments